De uitbraak van COVID-19 (Corona) eind februari 2020 heeft een enorme impact op ons allemaal. De wereldwijde pandemie leidt tot ongekende omstandigheden. Voor de aanpak van COVID-19 kijken wij wat we, aanvullend op de landelijk maatregelen van het Rijk, kunnen doen. Dit raakt veel beleidsterreinen van onze organisatie. We streven naar een zo adequaat mogelijke uitvoering van de landelijke en lokale maatregelen en naar zoveel mogelijk continuïteit van de reguliere werkzaamheden en van noodzakelijke (digitale) besluitvorming en hebben daarvoor de nodige interne maatregelen genomen.
Eind maart is gestart met de eerste gevolgen van COVID-9 in kaart te brengen middels een impactanalyse. Hierbij zal aandacht zijn voor de financiële en niet-financiële gevolgen op korte en lange termijn. Bij de berekening van het weerstandsvermogen ultimo 2019, houden we hier geen rekening mee.
In de jaarrekening (onderdeel 2) worden de gebeurtenissen na balansdatum uiteengezet bij de toelichting op de balans. De uitbraak van COVID-9 is immers een gebeurtenis na balansdatum.
De risico’s uit de begroting 2019 zijn het uitgangspunt van de rapportage. Nieuwe (strategische) risico’s zijn toegevoegd, relevante wijzigingen in bestaande risico’s worden toegelicht. De risicomatrix plaatst de risico’s in het perspectief van kans en gevolg. In de risicotoelichting wordt het risico nader omschreven en de (voortgang van) beheersmaatregelen beschreven.
Risicotoelichting
In navolgend overzicht:
- Kolom nr. verwijst naar risicomatrix.
- Kolom potentiële risicogebeurtenis: de gebeurtenis voorafgegaan door het nummer van het deelprogramma waarop deze betrekking heeft. Enkele risico’s hebben betrekking op meerdere deelprogramma’s, die zijn algemeen genoemd.
- (Status) beheersmaatregelen: per risico zijn beheersmaatregelen benoemd. De voortgang/status is “cursief” beschreven.
Nr. | Potentiële risicogebeurtenis | (Status) beheersmaatregelen |
1 | 1. Breed Sociaal Domein | Inzet van gebiedsgericht werken (aansluiting zoeken bij de specifieke behoefte van een wijk of dorp). |
Bouwsteen Vangnet Openeinderegelingen: Toename van het aantal maatwerkvoorzieningen als gevolg van veranderende omstandigheden (economische, demografische, wetgeving, rijksbeleid) | Versterken van de omgeving. | |
Bouwsteen Gedrag en Houding De gewenste gedragsverandering bij medewerkers komt onvoldoende tot stand. De gemeentelijke visie wordt niet onderschreven door de aanbieders | Opstellen ontwikkelplan voor medewerkers gericht op het gesprek met de inwoner, de integraliteit en het aansluiten bij de omgeving. | |
Bouwsteen Communicatie | Opstellen communicatiestrategie en instrumenten. | |
Bouwsteen Financiën | Monitoren uitgaven SD-breed versus begroting, waarbij de indeling “vangnet” en “omgeving” wordt gehanteerd. |
2 | 1.5 Kunstencentrum Jerusalem (KCJ) /Cultura Venray | In december 2019 is de eindrapportage opgeleverd en is het restrisico geëffectueerd. |
3 | 2.1 Grondbedrijf | - stimuleringsmaatregelen verkoop kavels (promotie via woonevent, internet en woontafel) - geen betaling waarborgsom is mogelijk |
4 | 4.2 Privacy en Informatiebeveiliging | - Jaarlijkse verantwoording over informatieveiligheid, implementatie BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) en privacy via ENSIA; - Privacy en informatiebeveiliging maken standaard onderdeel uit van projecttoetsing, waaronder het uitvoeren van PIA's (Privacy Impact Assessments). |
5 | Alg. Garantstelling Het garantieplafond voor 2019 is € 746.000. - Exploitatie valt tegen (minder uptake, meer kosten). - Fase 2. | Garantstellingsbeleid actualiseren. Ultimo 2019 is het garantieplafond voor € 654.000 benut. Glasweb: - Aanvullende informatie inwinnen: - Periodieke rapportage |
6 | Alg. Samenwerken/Verbonden Partijen (VP) Resultaten van samenwerkingspartners wijken af van lokale doelstellingen. Meest risicovolle Verbonden Partijen: | - Beleid op samenwerking en verbonden partijen opstellen (incl. timing en niveau van informatievoorziening) Plan van aanpak opgesteld om in Noord Limburg te komen tot een uniforme sturing op vijf grote gemeenschappelijke regelingen Veiligheidsregio: Regionale overleggen controllers en financieel adviseurs |
7 | Alg. Bestuurders: pensioen/wachtgeld/ nabestaande pensioen en arbeids-ongeschiktheid Door dalende marktrente en actualisatie sterftetabel (nu 2005-2010) moeten extra stortingen in de pensioenvoorziening worden gedaan om deze op niveau te houden. Bestuurders komen te overlijden of raken arbeidsongeschikt | Onderbrengen bij pensioenfonds Aanbieden outplacementtraject om wachtgeldperiode te bekorten. Risico’s verzekeren |
8 | Alg. Rijksinkomsten: algemene uitkering M.i.v. 2021 ontstaan tekorten in de exploitatie door het fundamenteel herijken van de uitgangspunten voor het Gemeentefonds. | Bijhouden van ontwikkelingen in het Gemeentefonds. Bijhouden van informatie omtrent de Jeugdzorgmiddelen. |
Risico-ontwikkeling
In het risicobeleid is aangegeven dat niet alle risico’s een financieel gevolg hoeven te hebben. Risico’s kunnen ook imagoschade en negatieve effecten hebben op het realiseren van (maatschappelijke) doelstellingen.
De financieel gecalculeerde risico’s hebben zich als volgt ontwikkeld.
Stand ultimo | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
(bedragen x € 1.000) | |||||
Algemeen | 1.093 | 1.641 | 1.443 | 3.059 | |
Grondbedrijf | 1.927 | 2.840 | 1.944 | 1.593 | |
Totaal | 3.020 | 4.481 | 3.387 | 4.652 |
Het totaal aan risico’s neemt met € 1,3 mln. toe. De risico's in de algemene dienst nemen toe met € 1,6 mln. Met name door het overboeken van de reserve sociaal domein (risicobuffer) naar de algemeen reserve en het effectueren van het risico Kunstencentrum Jeruzalem. De risico's in het grondbedrijf dalen met € 0,4 mln.
Algemene dienst | ||||
Stand ultimo | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
(bedragen x € 1.000) | ||||
Sociaal domein | 0 | 2046 | 1.599 | 3.864 |
Kunstencentrum Jeruzalem | 404 | 404 | 404 | |
Garanties | 98 | 92 | 726 | 654 |
Verbonden partijen | 1176 | 787 | 563 | 563 |
Pensioen/wachtgeld bestuurders | 500 | 710 | 650 | |
Onderhoud vastgoed | 596 | |||
Diversen | 452 | 452 | 452 | 338 |
Totaal risico's | 2.726 | 4.281 | 4.453 | 6.069 |
correcties conform risicobeleid: | ||||
risico's doen zich niet in 1 jaar voor | -682 | -1070 | -1.113 | -1.517 |
niet geïdentificeerde risico's | 1.200 | 1.200 | 1.200 | 1.200 |
opvangen risico's in exploitatie | -2.152 | -2.769 | -3.097 | -2.693 |
Totaal risico's na correctie | 1.093 | 1.641 | 1.443 | 3.059 |
Het totale risico in de algemene dienst neemt toe met € 1,6 mln. We signaleren binnen de afzonderlijke risico’s de volgende ontwikkelingen:
- Toename van het risico sociaal domein (- 2,3 mln.). De onzekerheden over toename van indicatiestellingen en hogere verzilveringspercentages op afgegeven indicatiestellingen zijn iets gedaald. De budgetbepaling en -bewaking gaat steeds beter evenals de sturing op indicatiestellingen. In 2018 bedroeg de reserve € 2,5 mln. Hiervan is gedurende 2019 € 0,9 mln gebruikt en het restant van € 1,6 mln is toegevoegd aan de algemene reserve.
- Het afwikkelen van het risico Kunstencentrum Jeruzalem met een risico van € 0,4 mln.
- Het risico van een ontoereikende pensioenvoorziening voor bestuurders is iets gedaald. Ondanks een flinke dotatie aan de pensioenvoorziening blijft, weliswaar een beperkter, risico bestaan dat de rente verder daalt en nog aanvullende dotaties moeten worden gedaan. Het wachtgeldrisico is ten opzichte van 2018 iets hoger ingeschat.
- De (macro)correcties als gevolg van het herijkte risicobeleid zijn gelijk gebleven.
Grondbedrijf | ||||
Stand ultimo | 2016 | 2017 | 2018 | |
(Bedragen x € 1.000,-) | 2019 | |||
Project specifieke risico's/ramingsonzekerheden | 2030 | 1.291 | 967 | |
Marktrisico | 206 | 204 | 342 | |
Risico ontwikkelbedrijf Greenport | 604 | 449 | 284 | |
Totaal risico's | 1.927 | 2.840 | 1.944 | 1.593 |
De grootste afname van risico's binnen het Grondbedrijf zien we bij de projecten Aan den Heuvel deel A, Oirlo Zuid-Oost, strategische verwervingen en restkavels. In zijn algemeenheid nemen de risico's af naarmate het project vordert. Tenslotte nemen de ramingen af (kosten en opbrengsten). Daarnaast nemen ook de jaren waarover het marktrisico wordt berekend af. Bij project Oirlo Zuid-Oost is daarnaast ook een project specifiek risico wat in 2018 speelde komen te vervallen. Destijds was een kavel gereserveerd voor een eventuele bouw van sociale huur woningen, waardoor 'mogelijk' niet de verwachtte opbrengsten gerealiseerd zouden worden waar in de exploitatie rekening mee werd gehouden. De reservering heeft niet geleid tot verkoop, waardoor dit risico is komen te vervallen.
Een toename van risico's zien we bij de projecten 't Brukske, Blitterswijck en Castenray. Bij 't Brukske is het risico toe te schrijven aan het openbaar gebied wat nog uitgevoerd moet worden. Omdat er is nog geen ontwerp is zijn de kosten nog onzeker en ook in de fasering zit nog een onzekerheid. Het project Blitterswijck kent een hogere raming bij de opbrengsten waarover het risico wordt berekend én een langere looptijd (dus langer marktrisico). Voor Castenray wordt rekening gehouden met een herverkaveling van een aantal incourante kavels, waardoor minder grondopbrengsten en meer kosten voor de openbare ruimte zijn voorzien. Voor het verschil tussen de huidige verwachte winstneming op eindwaarde en het verwachte resultaat ná de herverkaveling is een projectspecifiek risico opgenomen. Zodra de bestemmingsplanprocedure is doorlopen zal dit risico komen te vervallen en zullen de ramingen voor de herverkaveling in de grondexploitatie zélf worden aangepast.
Sinds 2018 zijn we als gemeente gehouden aan een vaste methode van winst nemen bij grondexploitaties: de POC-methode, Percentage Of Completion. Oftewel % gerealiseerde kosten * % gerealiseerde opbrengsten = % te nemen winst (-/- reeds gerealiseerde winst). De mogelijkheid bestaat om op dit bedrag van winstneming een bedrag voor 'risico reservering' in mindering te brengen. Voor de grondexploitaties waar we alleen zélf in deelnemen maken we hier geen gebruik van. Voor de grondexploitaties waar we met een partner in deelnemen (PPS-overeenkomsten) zijn we daar voorzichtiger in, omdat je wilt voorkomen dat je 'teveel' winst uitkeert aan de partner en hier later op terug moet komen. Op dit moment hebben we bij 2 grondexploitaties een dergelijke overeenkomst. Beide grondexploitaties zijn in een vergevorderd stadium, waardoor de inschatting is gemaakt dat het risico op teveel uitbetalen van winst niet aan de orde kan zijn. Daarom is besloten van deze mogelijkheid dit jaar geen gebruik te maken.